Nocne moczenie to sytuacja, kiedy dziecko, które zazwyczaj potrafi kontrolować swój pęcherz w ciągu dnia, oddaje mocz w nocy. Granicą wiekową, kiedy uważa się takie sytuacje za problem natury medycznej, jest ukończenie przez dziecko pięciu lat, jeśli zdarza się ono częściej niż trzy razy w tygodniu. Jeśli dziecko moczy się w łóżku rzadziej, nazywa się to okresowym moczeniem nocnym. Dowiedz się, jakie są przyczyny moczenia nocnego oraz jak je leczyć?
Moczenie nocne – kogo dotyczy problem?
Wiele dzieci cierpi z powodu nocnego moczenia. Jest to w rzeczywistości najczęstszy przewlekły problem zdrowotny u tej grupy wiekowej. Występuje znacznie częściej u chłopców niż dziewczynek.
Raport SMG/KRC Poland-Media, według stanu na marzec 2002 roku w Polsce 6% dzieci w wieku 5-14 lat moczy się w łóżku. Problem ten dotyczy około 20-25% 5-latków, 10% dzieci 7-letnich i 1-2% nastoletnich. Dane sugerują, że problem ten stosunkowo zanika wraz z wiekiem
Rodzaje moczenia nocnego u dzieci
Wymienia się moczenie nocne:
- pierwotne – mające związek z wadami tudzież schorzeniami, z którymi dziecko zmaga się od urodzenia
- monosymptomatyczne – będące jedynym zaburzeniem u dziecka
- wtórne – nawracające moczenie po okresie przynajmniej pół suchego roku
- polisymptomatyczne, które pojawia się razem z takimi objawami jak: częstomocz (np. w przypadku cukrzycy u niemowlaka) czy naglące parcia
Jakie są przyczyny nocnego moczenia u dziecka?
Istnieje kilka powodów, dla których dzieci moczą się w łóżku. Moczenie nocne może być spowodowane jedną z następujących przyczyn:
- genetyczną – najnowsze badania pokazują, że podstawowa przyczyna tego problemu może być genetyczna. Naukowcy wyizolowali gen odpowiedzialny za moczenie nocne i stwierdzili, że jest on dziedziczny – prawdopodobieństwo, że dziecko, którego rodzice moczą się w łóżku, będzie się również moczyć jest bardzo wysokie
- zespół bezdechów podczas snu
- uraz rdzenia kręgowego
- uraz głowy
- strach
- problemy natury psychologicznej
- bardzo traumatyczne przeżycia
- mniejsza pojemność pęcherza moczowego podczas snu niż w ciągu dnia
- zaburzenia cyklu dobowego oddawania moczu – zamiast spadającej ilości produkowanego moczu następuje wzrost, co związane jest z mniejszą produkcją wazopresyny, czyli hormonu regulującego cykl
- zaburzenia snu u dzieci, a dokładniej wybudzania się – z powodu nierozwiniętego układu nerwowego mózgu w trakcie snu mózg dziecka nie otrzymuje na czas informacji o potrzebie oddania moczu, przez co dziecko nie budzi się i oddaje mocz, gdy śpi
Sprawdź: Dziecko nie chce spać
Nocne moczenie nocne to nie tylko problem fizyczny. Dziecko, które się z nim zmaga staje się sfrustrowane, nie bardzo wie, co się z nim dzieje. Im jest starsze, tym problem staje się dla niego bardziej bolesny. Rodzice, opiekunowie także bardzo często nie umieją sobie poradzić z taką sytuacją. Poranki są dla wszystkich stresujące, niemiłe. Jak można rozwiązać ten problem?
Diagnostyka oraz leczenie moczenia nocnego u dziecka
Każde dziecko, które ma problemy z utrzymaniem moczu, musi odwiedzić lekarza wraz z rodzicem lub opiekunem. W celu ustalenia właściwej diagnozy należy wykonać badania. Może się okazać, że przyczyną nocnego moczenia jest choroba, którą można wyleczyć, po czym nocne oddawanie moczu stanie się przeszłością.
O co może zapytać lekarz?
- Z jaką częstotliwością dziecko korzysta z toalety?
- Czy podczas oddawania moczu towarzyszy dziecku uczucie bólu/pieczenia?
- Czy pojawiają się inne objawy jak ból brzucha albo podwyższona temperatura o nieznanych podłożu?
- Czy zaburzenia oddawania moczu występują tylko w nocy, tylko w dzień, czy o każdej porze oraz jak często?
- Czy nocne oddawanie moczu u dziecka pojawiło się po suchej przerwie?
- Jak bardzo dziecko się moczy – czy jest to kilka kropli moczu, czy cieknie dziecku po nogach?
- Czy dziecko próbuje powstrzymywać oddawanie moczu w dzień np. krzyżując nogi lub kucając?
Przykłady badań, które mogą zostać wykonane, aby postawić diagnozę:
- ogólne badanie moczu
- posiew moczu
- USG brzucha oceniające zaleganie moczu tuż po mikcji
- oznaczenie poziomu potasu, sodu, kreatyniny w surowicy krwi
- zweryfikowanie ilości moczu nocnego i dziennego na podstawie jego zbiórki
- ocena zachowań fizjologicznych przy pomocy analizy dziennika mikcji prowadzonego dla dziecka
Lekarz powinien powiedzieć zarówno dziecku, jak i jego rodzicom/opiekunom, jaka jest przyczyna moczenia nocnego i jak należy z nią postępować. Bardzo ważne, aby dziecko zrozumiało i zaakceptowało proponowaną terapię.
Zobacz także: Hipoglikemia u dzieci
Im lepsza będzie współpraca między dzieckiem, jego opiekunami i lekarzem, tym większe będą szanse na jak najszybsze i jak najskuteczniejsze zmniejszenie lub całkowite wyeliminowanie moczenia nocnego.
Jakie terapie może zaproponować lekarz?
Terapię niefarmakologiczną, która opiera się głównie na nauczeniu się przez dziecko kontroli nad własnym pęcherzem, na początku w ciągu dnia, a następnie także w nocy. Zwykle trwa to od kilku do nawet kilkunastu tygodni i wygląda następująco:
- motywacyjna terapia – podejście zakładające dawanie nagrody za każdą suchą noc i brak kary za zmoczenie – dobrze, aby dziecko uczestniczyło w porannym sprzątaniu, nie jako za karę, ale dlatego, że jest to naturalna konsekwencja moczenia się; należy ograniczyć także używanie pieluch, ponieważ zmniejszają motywację
- ograniczenie do minimum picia w porze wieczorowej oraz odwiedzania toalety tuż przed pójściem spać
- systematyczne oraz często opróżnianie tzw. “leniwego pęcherza”
- przypominanie dziecku o oddaniu moczu
- zastosowanie alarmu wybudzeniowego, przy pomocy którego dziecko powinno nauczyć się budzenia celem oddania moczu, a w konsekwencji do wytrzymania przez całą noc bez mikcji
Terapia farmakologiczna – zależności od charakteru problemu, jego rozwiązanie może trwać kilka miesięcy; skupione na jednym celu:
- zmniejszyć ilość moczu, który jest produkowany w nocy
- znacząco zwiększyć objętość pęcherza
- spłycić sen na tyle, aby dziecko wybudzało się na oddanie moczu
Jeśli częstotliwość mokrych nocy u pacjenta zmniejszy się o 90%, możemy powiedzieć, że terapia była skuteczna.